Roger Raveel, retrospectieve

Man met ijzerdraad in tuin
1952-1953
Olieverf op papier op multiplex
Collectie Vlaamse Gemeenschap/Roger Raveel Museum, Machelen- aan-de-Leie © Raveel – MDM. Foto: Peter Claeys

In BOZAR loopt momenteel een grote overzichtstentoonstelling rond beeldend kunstenaar Roger Raveel, die dit jaar 100 jaar zou zijn geworden. Raveel is een van de belangrijkste en tegelijkertijd meest eigenzinnige Belgische kunstenaars van de tweede helft van de 20ste eeuw. Zijn belangrijkste inspiratiebron is zijn eigen omgeving die hij op een universele manier integreert in zijn werk. Zijn zeer herkenbare beeldtaal schommelt tussen figuratief en abstract en werkt toch op een of andere manier bevreemdend.

Deeviet Caelen, lid van onze afdeling, wist ons op een bijzondere manier te boeien in het werk van Raveel.

We vermelden enkele typische kenmerken van Raveels werk.

Gebogen en diagonale lijnen en onrealistische schaduwlijnen, kleuren en kleuraccenten geven aan dat Raveel niet realistisch wenste te schilderen. Het gelaat werd vlak geschilderd of opgebouwd uit kleurrijke blokjes in rood, geel en blauw, een geometrie allicht onder invloed van Mondriaan.

In zijn werk wisselen witte vlakken af met vlakken in verzadigde kleuren. Raveel werd wel eens de Vlaamse Hockney genoemd.

Het werk wordt soms opgedeeld door een verticale balk, bedoeld om het afwezige aanwezig te maken.

Zijn inspiratie vond hij in zijn omgeving, het dagdagelijkse, het leven in Machelen aan de Leie, zijn woonplaats die hij nooit verliet. De vele witte vierkanten in zijn werk komen niet voor in de natuur. Herinneren deze ons aan de witte lakens die hangen te drogen tussen de tuinpalen? Worden wij als kijker uitgenodigd om zelf in te vullen? Is het onze i-pad? Heeft hij zich laten inspireren door Malevich? Wanneer de witte vlakken vervangen worden door spiegels, betrekt Raveel onszelf en de omgeving in zijn werk.  De cirkels vormen energievelden die de dieren uitstralen. Worden daarom de dieren steeds realistisch geschilderd?

Onder invloed van de Amerikaanse abstract expressionisten Jasper Johns en De Kooning ging Raveel eind de jaren 50 de natuur op een meer lyrisch abstracte manier vastleggen in zijn werk. Robert Rauschenberg inspireerde Raveel om een drie dimensionaal element aan het canvas toe te voegen. Zo zien we werk met een open raam op de natuur, vogelkooien met levende vogels, beschilderde karren met spiegels, waarmee de hemel werd vervoerd.

In het kasteel van Beervelde brengt Raveel een eigentijdse vertaling van het Lam Gods.

Raveel kon ook als activist uit de hoek komen. Uit protest tegen de plannen om de Leie droog te leggen, liet hij onder ruime mediabelangstelling een schilderij op een klein bootje de Leie afvaren.

Raveel inspireerde ook veel tijdgenoten, waaronder de dichters Hugo Claus, R.Joris, Rutger Kopland en schilders als Antoon de Clerck, Raoul de Keyser, Koen van de Broek en John Baldessari. 

Bedankt Deviet voor deze fijne inzichten in het werk van Raveel.

Het laatste woord werd naar gewoonte uitgesproken door Dirk van Bogaert.

Twee oevers

–
Je broer, je deelt hem en je vraagt je af waarom hij altijd anders terugkomt
dan hoe hij vertrok. Hij pendelt tussen oevers en wij wonen op de ene
–
waar het licht zachtgeel is en de hond zich nestelt naast de perzikboom.
Waar meubels uit de kringloop staan en Ottolenghi heerst wanneer het feest is.
–
Hij woont óók op de andere. Daar is het licht fel blauw en loopt een kat
rondom de loungebank, groeien pruimen en wordt juist vaak uit gegeten.
–
Je broer, je deelt hem en je vraagt je af waarom hij altijd anders terugkomt
dan hoe hij vertrok. Ik denk dat het die oevers zijn. Die maken dat hij wortelt
–
in zacht geel en dan weer door moet naar fel blauw. Kameleontisch als hij is,
verschijnt hij blauw weer in ons geel en met een gouden gloed vertrekt hij
–
naar de oever van zijn vader.

Eke Mannink