De tanende populariteit van het Nederlands in het Franstalig onderwijs in België

Laurence Mettewie is hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Université de Namur en een gezaghebbende stem in het debat over de plaats van het Nederlands in het Franstalig onderwijs. In haar lezing voor de afdeling Antwerpen-Land van Ryen begin november duidde zij niet alleen de daling van het aantal leerlingen dat in Franstalig België het afgelopen decennium voor het Nederlands als eerste vreemde taal heeft gekozen, maar ook de pogingen om deze trend om te buigen.

De tanende populariteit van het Nederlands in het Franstalig onderwijs heeft verschillende oorzaken, zo wist professor Mettewie te melden. Belangrijk zijn de relatief geringe status van de taal, het gebrek aan wereldwijde uitstraling van het Nederlands en de communautaire twisten in België. Die tanende populariteit dient overigens ook te worden genuanceerd: hoe dichter leerlingen bij de taalgrens wonen, hoe groter de kans dat zij voor het Nederlands kiezen. Een keuze voor het Nederlands als eerste vreemde taal wordt verder mede bepaald door de sociaaleconomische status en het opleidingsniveau van de ouders: hoe hoger leerlingen op beide graadmeters scoren, hoe vaker zij voor Nederlands kiezen. De keuze voor het Nederlands wordt dan ook niet zozeer door intrinsieke motivatie als wel door economische motieven gedreven: kennis van het Nederlands zal later helpen bij het vinden van een job.

Beleidsmakers

De laatste jaren zetten Franstalige beleidsmakers in op het optrekken van de kennis van het Nederlands. Maar die inspanningen zijn vooral gericht op mensen die zich reeds op de arbeidsmarkt bevinden en niet zozeer op leerplichtige leerlingen. Er wordt op beleidsniveau ook geprobeerd de positie van vreemde talen - en van het Nederlands in het bijzonder - op scholen te versterken. Dat is echter eenvoudiger gezegd dan gedaan: ook in Franstalig België is er een groot lerarentekort. Bovendien is er weinig aantrekkelijk en levensecht didactisch materiaal op de markt.

Investeringen

Professor Mettewie pleit dan ook voor gerichte en laagdrempelige investeringen, eerder dan voor generieke maatregelen. Volgens haar verdienen het organiseren van uitwisselingen, betere lerarenopleidingen en aantrekkelijkere lesprogramma’s de voorkeur op grootschalige maatregelen zoals de verplichting om voor Nederlands op school te kiezen, zoals sommige Franstalige politici die bepleiten. Zij vestigt haar hoop op een jonge Brusselse tweetalige generatie, die vaak in Nederlandstalige scholen is gevormd en die in de toekomst als influencers het maatschappelijke klimaat mede zullen bepalen.

Professor Mettewie ondersteunde haar betoog met tal van cijfers en aansprekend beeldmateriaal. Het gaf aanleiding tot tal van vragen en een levendig debat. De vergadering duurde dan ook langer dan gebruikelijk en na afloop waren de reacties unaniem lovend.

Hans Cools
Secretaris Antwerpen Land van Ryen

Meer weten? Kijk een presentatie van Laurence Mettewie hier (bijna geheel in het Nederlands).