“IEDERE DAG BEN IK BLIJ DAT IK LEEF” Selma Van de Perre

"  IEDERE DAG BEN IK BLIJ DAT IK LEEF " 

Selma van de Perre, Prince-lid en Stichtend Lid van de Afdeling Londen, was de laatste maanden niet weg te slaan uit de Nederlandse en Vlaamse pers vanwege het boek, waarin ze beschrijft hoe ze in het verzet terecht kwam en vervolgens Ravensbrück en de hele 2^de WO overleefde.

De kers op de taart was de boekpresentatie, die op 28 februari 2020 door de Nederlandse Ambassadeur, drs Simon Smits, en zijn echtgenote voor haar, haar familie en haar vrienden werd georganiseerd. Het verslag daarvan staat hier.  Op de web-pagina's van  Londen en van het gewest Buitenland vind je meer informatie over deze heuglijke gebeurtenis.

Dit allemaal naar aanleiding van de publicatie en presentatie van haar boek ‘Mijn naam is Selma’ in het Nationaal Holocaust Museum in Amsterdam op 9 januari jl. 

Het Gewest Buitenland en de Afdeling London waren daarbij aanwezig.

In haar boek vertelt Selma hoe de wereld eruit zag toen haar leven begon, hoe stilaan duidelijk werd dat de geschiedenis het bestaan van haar wereld wilde overnemen, hoe ze besliste om zich hiertegen te verzetten en hoe ze de gevolgen van dit moedige besluit, door toeval, geluk, de juiste beslissingen, maar ook door haar kordate, krachtige en positieve instelling, wist te overleven...   De 97-jarige Selma overleefde alles en iedereen en bruist van energie.  

Echter, “... ik vind het zelf ook wel eigenaardig eigenlijk, dat ik niet zozeer last heb van wat ik zelf heb meegemaakt, maar vooral aan hen (haar ouders en zusje) denk”.

“ In mij zit een verschrikkelijk gat dat nooit zal helen ”  

Selma Velleman, geboren in Amsterdam in 1922, was 17 toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak.  Tot dat moment, had het feit dat ze joods was geen grote rol gespeeld in haar leven.  Maar toen werd het ineens een kwestie van leven en dood.

Hoewel ze in 1942 werd opgeroepen om zich te melden voor een werkkamp, wist ze daar handig onderuit te komen.  Later dat jaar werd haar vader naar Kamp Westerbork gebracht.  Daarop hielp Selma haar moeder en zusje Clara om onder te duiken.  Zelf sloot ze zich aan bij het verzet tegen de Duitse bezetter en nam de naam aan van een overleden pasgeboren baby.  Onder de naam van Margareta van der Kuijt, ofwel Marga, en met geblondeerde haren, zette ze haar leven op het spel door het vervalsen van dokumenten en als koerierster door het hele land.

Verscheidene keren ontsnapte ze, door haar doorzettingsvermogen, instinct en geluk, aan de Nazi’s maar in juli 1944 werd ze door de Duitse Gestapo gearresteerd in de kamer van haar baas, die kort voordien op de trein gearresteerd was.  Via Kamp Vught werd ze getransporteerd naar Ravensbrück, het concentratiekamp voor vrouwen.  Ze werd zwaar mishandeld, een keer zelfs voor dood achtergelaten.  Maar ze genas en meldde zich aan voor werk bij Siemens & Halske AG, waar betere levensomstandigheden heersten.  

Anders dan haar ouders en haar zusje,  overleefde ze de gruwelen van het kamp.  “Ik gunde het die Duitsers gewoon niet dat ik doodging, ik wilde overleven...”

Niemand wist ooit dat ze Joods was, niemand kende haar naam.  Minstens 5 keer ontsnapte ze ternauwernood aan de dood, vooraleer ze werd bevrijd door een jonge Zweedse diplomaat in een cabriolet.  Pas toen ze in Göteborg aankwam durfde ze haar eigen naam weer uitspreken : ‘mijn naam is Selma Velleman’.

Eerst bij aankomst terug in Nederland vernam ze dat haar ouders en zusje waren vermoord in Auschwitz en Sobibor.  Dat maakte bij Selma diepe emoties los.  “Wat dachten mams en mijn zusje toen ze in de wagons stapten ?  Wisten ze dat ze vergast zouden worden ?  Hielden ze elkaars hand vast toen ze stierven ?  Dacht pa aan ons tijdens zijn laatste seconden in Auschwitz ? ”

Vanuit Nederland vertrok Selma toen naar London, waar haar beide broers, reeds van bij het begin van de oorlog, in de Nederlandse Militaire Dienst zaten.  Ze ging studeren, lesgeven, werken bij de Nederlandse Ambassade en de BBC Wereldomroep.   In 1955 huwde ze de liefde van haar leven, Hugo Van de Perre, zoon van de oprichter van de krant De Standaard, met wie zij, voor het eerst in haar leven, haar oorlogsverhalen kon delen.  Na zijn plotse overlijden zette ze zijn werk voort en werkte nog jarenlang als buitenlandse correspondente, onder meer voor AVRO/Televizier en de kranten De Standaard en Het Volk in België.

Selma woont nog steeds in London.  Het heeft heel lang geduurd voor ze kon vertellen wat haar is overkomen in de oorlog.  Zoveel sombere herinneringen, die ze wilde verdringen...

Een van de redenen waarom ze na vele jaren toch besloot om haar verhaal op te schrijven is “omdat er in Engeland zo ontzettend weinig bekend was over  de verdrukking van de Joden en de hele verzetsbeweging die daardoor ontstaan is in Nederland.”

In 1983 ontving Selma het Nederlandse Verzetsherdenkingskruis. 

We zullen Selma Van de Perre nooit vergeten

En Selma zorgt ervoor dat, samen met haar eigen verhaal, ook de geschiedenis van dit gruwelijke verleden nooit zal vergeten worden. 

In 1995 keert ze voor het eerst terug naar Ravensbrück.  “Een moeilijke maar terechte stap ” vindt ze zelf.  Westerbork, Auschwitz of Sobibor heeft ze nooit bezocht.  “Het zou een dolksteek in mijn hart zijn om op de plekken te staan waar pa, mams en Clara de dood in zijn gejaagd ”.   Sindsdien legt ze elk jaar in Amsterdam bloemen neer bij het monument ‘Vrouwen van Ravensbrück 1940-1945’.  Vervolgens gaat ze een week naar Ravensbrück om met Nederlandse en Duitse studenten over de oorlog te praten.  Ook wordt ze op 4 mei op de Dodenherdenking in Amsterdam uitgenodigd, om op de Dam een krans te leggen.

“Pas veel later, toen we samenkwamen op herdenkingen bijvoorbeeld, begrepen we dat we er wél over moesten praten.  Dat dit nooit vergeten moest worden ”.  Dus begint Selma aantekeningen te maken, meer dan 10 jaar lang.  “De afgelopen 2 jaar drongen mijn neven aan op spoed.  Als ik het niet had opgeschreven, kreeg niemand het verhaal nog uit eerste hand”. 

Eind 2018 schreven we in de Princezine reeds over haar levensverhaal, onder de titel ‘Een heldin in ons midden’ naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Palet van Verzet, moedige vrouwen toen en nu’ die Selma in december 2018 opent in ‘haar’ voormalige Kamp Vught en die gaat over moedige vrouwen die aan het verzet hebben meegedaan.  Zij is één van de nog vier overlevenden.

En dan vindt ze Rebekka Bremmer in Nederland bereid om, samen met haar, het Engelse script volledig door te lezen, alle gebeurtenissen en emoties te verklaren en te vertalen en er zo een mooi geheel van te maken, het prachtige boek ‘Mijn naam is Selma’. 

Het boek wordt binnenkort ook vertaald in het Engels en het Frans.

“Dit boek is geschreven als getuigenis van onze strijd tegen de onmenselijkheid.  De gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog en de moedige daden van de mensen die ze trotseerden mogen nooit vergeten worden.  Met mijn boek hoop ik bij te dragen aan de herdenking ervan.” 

Selma verwijst met deze woorden ook naar de vriendschappen die toen broodnodig waren om te kunnen overleven en naar de verdraagzaamheid die ook voor de toekomst zo belangrijk is om ten allen tijde vrede te bewaren.

In maart 2020 was Selma te zien in de tv-serie ‘In de voetsporen van de bevrijding’ over haar recent bezoek aan het concentratiekamp Ravensbrück.

Als je dit prachtig boek hebt gelezen en dichtslaat, kijk je in het gezicht van Selma.  Je verwacht een droevig, ernstig gezicht, maar we zien een Selma die ons toelacht, met een twinkeling in haar ogen, een vastberadenheid, een blik die naar voor kijkt, niet achterom.  We zijn enorm trots dat Selma met deze levenswijsheid deel uitmaakt van onze Afdeling London.

Onder dit artikel staat een mooi gedicht over Selma, geschreven door een van haar studenten, Liselotte Vonhoff.

Via Joke van Dijk-Bording ontving Selma Van de Perre een prachtig gedicht van een leerling van het Han Fortmann College in Heerhugowaard, waar zij docent is.  Joke was tot 2019 secretaris en plaatsvervangend voorzitter van het Comité Vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück.   Daar heeft zij zich ingezet om de verhalen uit de Tweede Wereldoorlog en specifiek over het kamp Ravensbrück in herinnering te houden.  Op het College heeft zij terzake enorm veel lesmateriaal ontwikkeld.  Ook zijn er op haar initiatief veel jongeren-projecten ontstaan.  Zo wordt er jaarlijks een bezoek georganiseerd aan het voormalige vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück voor leerlingen van het Han Fortmann College en andere scholen.  Ook studenten uit Berlijn bezoeken jaarlijks het kamp in Ravensbrück.  Selma is daar, als een van de weinige overlevenden, steeds heel nauw bij betrokken.  Ze vergezelt de studenten ter plaatse en maakt dat het voor hen een heel bijzondere en onvergetelijke ervaring wordt, die een diepe indruk nalaat.  

Zegge het prachtige gedicht van Liselotte Vonhoff.

Brit Beckers – Secretaris Afdeling London