Extra-Muros bezoekt James Ensor en Leopold II in Oostende

De afdeling Extra-Muros trok vorige maand naar Oostende voor een nadere kennismaking met de schilder James Ensor en de Belgische koning Leopold II, die zo graag in deze stad verbleef. Nu weten ze alles over roze groenten, de militaire functie van Oostende en de liefdestunnel die Leopold II kon aanleggen met geld uit 'zijn' Congo.

'Romestraat', dat doet meteen denken aan gotische en barokke gevels. Wanneer je de gevel van museum Mu.zee in Oostende aanschouwt, kom je op dat vlak echter bedrogen uit. Je stapt namelijk binnen in een gebouw dat vroeger een warenhuis huisvestte. Gelijkvloers is een kale ruimte met metershoge plafonds en met bitter weinig opsmuk. In een afgelegen hoek liggen hoge stapels oude folders van tentoonstellingen die in dit museum werden georganiseerd. Ze worden te koop aangeboden voor vijf euro per kilo.

De hoek waar je een toog met een koffiemachine en een koelkast met dranken en versnaperingen bemerkt, is blijkbaar het cafetaria. Er staan weinig uitnodigende gedateerde tafels en houten stoelen, die rechtstreeks van de vrijdagmarkt in Antwerpen lijken te komen.

Rondleiding

Maar goed… de gidsen stonden ons op te wachten voor de rondleiding op de met veel bombarie aangekondigde James Ensor-tentoonstelling, onder het motto: 'Rose, rose, rose à mes yeux'.

Een van overvloedig commentaar voorziene wandeling met de gidsen langs een paar honderd kunstwerken van James Ensor zelf en van tijdgenoten van de meester dompelde ons onder in de wondere wereld van Ensors roze gedachtegang en zijn manier om naar de wereld rondom hem te kijken.

In tegenstelling tot vele andere tentoonstellingen zijn vrouwelijke schilders deze keer niet weggelaten. Het werk van kunstenaars als Alice Ronner, Louise De Hem en Georgette Meunier hangt tussen dat van hun mannelijke collega's en niet ergens in een aparte ruimte.

Stillevens

Ensor spotte graag met de toen door tijdgenoten veel gemaakte én veel gesmaakte stillevens van bloemen, fruit, groenten, gevogelte en vissen. Hij gebruikte overwegend roze tinten om bijvoorbeeld groenten af te beelden.

Door de manier waarop de tentoongestelde werken waren geplaatst, kon je Ensors interpretatie goed 'afwegen' tegenover een klassieke afbeelding van een stilleven met groenten en fruit door een van zijn tijdgenoten.

Overal merkte je doeken van Ensor op in het 'roze' thema van de tentoonstelling. Ook doken her en der de alom bekende maskers van de meester op, die uiting gaven aan de spot of minachting die hij toonde ten overstaan van de heersende tijdgeest en schildertechnieken.

Restaurant Runway

Na de uitvoerige rondleiding was het vertrekken geblazen naar restaurant Runway, gelegen vlak bij de startbaan van de Oostendse luchthaven. In een ruime zaal op de verdieping werden we ontvangen met een glaasje bubbels of sap en maakten de deelnemers nader kennis met elkaar. Er waren Ordeleden van de afdelingen Extra-Muros (12), Parijs (3), Keulen (3), Limburg I (2), Gent Willem I (2, zijnde voormalig president Godelieve Laureys en haar echtgenoot), Luxemburg (1), Roeselare-Izegem-Tielt (1) en Oostende (1). Er was ook een kandidaat-lid.

Stadsgids

Voorzitter Wim Impens stelde daarna de spreker van de dag voor: Dirk Beirens, stadsgids van Oostende én een man met een uitgebreide kennis van de relatie die koning Leopold II van België (1835-1909) had met deze stad. We kwamen heel wat te weten over het reilen en zeilen van de vorst in de stad, die door hem een enorme uitstraling en bekendheid kreeg.

Militaire doeleinden

Het begin van de regeerperiode van Leopold II in 1865 viel samen met de beslissing om de stad Oostende te ontslaan van haar militaire doeleinden. Dit had enorme gevolgen voor de topografie van de stad en voor het kusttoerisme. Enerzijds kon de stad verder uitbreiden naar het oosten, het noorden en vooral naar het westen toe, anderzijds was het niet langer nodig dat alle gebouwen op de zeedijk uit hout bestonden in verband met een eventuele snelle afbraak om militaire redenen. Vanaf dat moment verschenen dan ook prachtige villa's en luxueuze hotels langs de zeedijk.

Liefdestunnel

Enkele amoureuze weetjes over Leopold II werden ook onder de loep genomen, zoals het publieke geheim dat de koning een 'liefdestunnel' liet aanleggen in de Parijsstraat. Hij had voor een van zijn zeer jonge minnaressen Villa Caroline gekocht tegenover het Koninklijk Paleis in Oostende. Via een tunnel, die start in de Venetiaanse Gaanderijen, kon hij haar stiekem bezoeken.

Trein

Mede door de frequente aanwezigheid van de koning in de badstad nam het toerisme een hoge vlucht. Zelf gaf Leopold II er de voorkeur aan om met de trein naar Oostende te reizen. Later werd er zelfs speciaal een koninklijke wagon voor hem voorzien. De treinritten naar Oostende namen toe om de toestroom van toeristen de baas te kunnen, die ook wel eens een glimp van hun koning wilden opvangen.

Congo

Leopold II was in 1885 'eigenaar' geworden van de kolonie Congo. Toen deze kolonie zeer winstgevend werd, wilde Leopold II een deel van die opbrengsten gebruiken om een aantal grote urbanisatieprojecten te financieren. Vanaf 1891 gaf hij de Franse stadsarchitect Elie Lainé de opdracht Oostende te verbouwen naar zijn plannen. De stad werd toen de officieuze zomerhoofdstad van het land.

Wim Impens, voorzitter van de afdeling Extra-Muros
John Madder, webredacteur van Extra-Muros en het gewest Buitenland

Terug naar de PrincEzine (op de website)? Klik hier.