Limburgdag: meer samenwerking tussen de beide Limburgen graag

185 jaar geleden, op 19 april 1839, werd het Traktaat van Londen (ofwel het Scheidingsverdrag) tussen het huidige België en Nederland ondertekend. Daarmee werd niet alleen de onafhankelijkheid van België definitief vastgelegd. Het betekende ook - zeer tegen de zin van Nederlands-Limburg - de definitieve scheiding van de beide provincies Limburg.

Het ANV regio Limburg, de Orde van den Prince afdeling Maasland en de Marnixring Land van Loon-Nieuw Eyck stelden deze verjaardag twee maanden geleden centraal tijdens een conferentie op de 'Limburgdag' in Maaseik, vlak bij de grens die 185 jaar geleden is vastgelegd. In drie panelgesprekken werd de huidige en toekomstige grensregionale samenwerking besproken. Daarna volgde een diepe duik in het gemeenschappelijke verleden, met de vijftiende-eeuwse Limburgse kroniekschrijver Peter Treckpoel.

Historische uiteenzetting

Eerste Kamerlid en voormalig gouverneur van Nederlands-Limburg Theo Bovens beet de spits af met een bijzonder gesmaakte, heldere en goed onderbouwde historische uiteenzetting over de beide Limburgen. Pas onder het Franse bewind kwamen beide Limburgen voor het eerst samen onder een centraal bewind. Daarvoor was het huidige Belgisch-Limburg een onderdeel van het prinsbisdom Luik en bestond het huidige Nederlands-Limburg uit een lappendeken aan vorstendommen. Tijdens de onafhankelijkheidsstrijd van België koos het toen nog niet bestaande Nederlands-Limburg resoluut mee voor de afscheiding. Ook na het Scheidingsverdrag bleef Maastricht zich liever richten op de Belgische buren en de Euregio dan op Den Haag.

Gesprekstafels

Tijdens de drie panelgesprekken, of 'gesprekstafels', werd gesproken over bestaande en gewenste grensoverschrijdende samenwerkingen, hun mogelijkheden en hun obstakels. Een landsgrens is immers veel meer dan een lijn op een kaart of een bordje 'Welkom in Nederland / België' naast de weg. Zeker in regio's die in de periferie van een land liggen, kan zo'n landsgrens beperkend werken.

Initiatieven van individuen

Uit die drie gesprekstafels over de thema’s beleid, onderwijs en cultuur, kwamen enkele gemeenschappelijke punten naar boven. Zo zijn grensoverschrijdende samenwerkingen heel vaak initiatieven van individuen: wethouders en schepenen die contact zoeken, leraren die uitwisselingen organiseren, kunstenaars en collectieven die op zoek gaan naar samenwerkingen. Soms kunnen zij voor ondersteuning wel terecht bij bijvoorbeeld de Euregio, het Schakelpunt Grensbelemmeringen van Interreg Vlaanderen-Nederland of Erasmus+, maar het initiatief moet meestal van henzelf komen.

Uitdagingen

Daarnaast heeft elk domein zijn eigen uitdagingen. Op beleidsvlak zijn het de lokale verkiezingen, die niet gelijklopen in België en Nederland. Daardoor zijn er steeds wissels in de gemeentelijke besturen en is het moeilijk gemeenschappelijk beleid te maken, hoewel de uitdagingen veelal hetzelfde zijn. Het onderwijs botst dan weer vaak op de te beperkte ruimte om te kunnen experimenteren met uitwisselingen.

Culturele sector

In de culturele sector is er wel heel veel bereidheid bij cultuurmakers en erfgoedactoren om samenwerkingen op te zetten, maar zij vinden heel moeilijk financiering voor grensoverschrijdende projecten. Met name bij hogere overheden botsen zij vaak op de beperking dat tentoonstellingen en theateropvoeringen meestal in eigen land moeten plaatsvinden.

Oplossingen

Ondanks al die drempels en obstakels blijkt de wil om samen te werken en oplossingen te zoeken over het algemeen heel groot. Daardoor bestaan er ook mooie, invloedrijke samenwerkingen en zijn er goede onderlinge contacten, zoals binnen de Euregio Maas-Rijn.

Treckpoel

Na de gesprekstafels doken we met zijn allen weer de geschiedenis in en maakten we kennis met een zekere Peter Treckpoel: een priester die in de woelige vijftiende en begin zestiende eeuw niet alleen in en rond de huidige provincies Limburg rondtrok als biechtvader, maar ook vier kronieken schreef.

Gewone mensen

In de meeste kronieken van die tijd staan belangrijke historische figuren en gebeurtenissen centraal. Dat is veel minder het geval bij de in Beek geboren en in Bilzen overleden Treckpoel. Wat deze kronieken uniek maakt, is dat we een idee krijgen van hoe de gewone mensen in die tijd leefden en welke weerslag de oorlogen en de ziektes die toen woedden op het dagelijkse leven hadden.

Vergetelheid

Jammer genoeg zijn de kronieken tot voor kort in de vergetelheid geraakt, waardoor er nu nog steeds geen degelijke kritische uitgave van bestaat. Maar daar komt verandering in: er wordt momenteel onder leiding van hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis Steven Vanderputten (UGent) gewerkt aan zo’n uitgave. Wie daarop niet kan wachten, kan alvast genieten van De verdwijning van Peter Treckpoel, een historische whodunit van Rick de Leeuw rond de figuur van Treckpoel.

Miet Ooms
Lid van de afdeling Leuven-Arenberg 

Terug naar de PrincEzine (op de website)? Klik hier.

Het standbeeld van Peter Treckpoel in zijn geboorteplaats Beek (© stichting-treckpoel.eu)